Mới đây, các nhà lập pháp Châu Âu và các quốc gia thành viên Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế đã nhất trí ký thỏa thuận cấm xuất khẩu rác thải nhựa sang các nước nghèo.
Thỏa thuận này được đưa ra khi các nhà ngoại giao nhóm họp ở thủ đô Nairobi – Kenya để ký kết một hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa và thỏa thuận này sẽ có hiệu lực kể từ năm 2026. Như vậy, 27 quốc gia EU sẽ không còn được phép xuất khẩu rác thải nhựa ra ngoài Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) – gồm các nước giàu. Xuất khẩu chất thải nhựa sang 38 quốc gia OECD sẽ phải tuân theo các điều kiện nghiêm ngặt, bao gồm nghĩa vụ áp dụng thủ tục thông báo và chấp thuận trước bằng văn bản cũng như giám sát việc tuân thủ một cách chặt chẽ hơn.
Chất thải nhựa phù hợp để tái chế chỉ có thể được xuất khẩu nếu quốc gia không thuộc OECD đã thông báo cho Ủy ban châu Âu (EC) rằng họ sẵn sàng tiếp nhận và có thể quản lý bền vững. EC sẽ giám sát tất cả hoạt động xuất khẩu rác thải sang các nước OECD và can thiệp nếu các quá trình này ảnh hưởng đến các nước tiếp nhận. Những biện pháp trên được kỳ vọng sẽ “đặt ra tiêu chuẩn” trong việc ngăn ngừa các vấn đề về sức khỏe và môi trường bắt nguồn từ việc quản lý chất thải không bền vững ở các nước thứ ba..
Trong những năm qua, khoảng một nửa lượng rác thải nhựa xuất khẩu của EU đã đến các nước không thuộc OECD có quy định quản lý chất thải lỏng lẻo hơn. Theo thống kê, mỗi năm, người châu Âu thải ra 25 triệu tấn rác thải nhựa, nhưng chưa đến một phần ba (30%) trong số đó được tái chế. Và trên khắp thế giới, nhựa chiếm khoảng 85% rác thải trên bãi biển.
Theo dữ liệu của EU, sản lượng nhựa toàn cầu đã tăng theo cấp số nhân từ 1,5 triệu tấn năm 1950 lên 359 triệu tấn vào năm 2018. Để giải quyết vấn nạn rác thải, EU đã đặt mục tiêu tái chế 55% bao bì nhựa rác thải vào năm 2030, và EC đã công bố kế hoạch thành lập một nhóm nhằm phối hợp hành động giữa các nước thành viên trong việc phát hiện và ngăn chặn các chuyến hàng chất thải nhựa bất hợp pháp. Nỗ lực hợp tác này có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm tính hiệu quả của các quy định mới.
Quyết định của EU ngừng xuất khẩu chất thải nhựa sang các nước nghèo là một bước tiến mới hướng tới giảm ô nhiễm nhựa và thúc đẩy quản lý chất thải có trách nhiệm. Thỏa thuận này đánh dấu bước phát triển tích cực trong nỗ lực toàn cầu nhằm tạo ra một tương lai bền vững hơn.
Nguyễn Lan Hương