Hợp tác quốc tế về thương mại là yếu tố then chốt để thực hiện quá trình chuyển đổi nhanh chóng và công bằng sang năng lượng sạch nhằm chống biến đổi khí hậu, các diễn giả đã nhấn mạnh tại một sự kiện do Ban Thư ký WTO tổ chức nhân Ngày Môi trường Thế giới, ngày 5 tháng 6.
Phó Tổng Giám đốc Jean-Marie Paugam và Xiangchen Zhang đã nhấn mạnh các cơ hội từ chính sách thương mại để hỗ trợ chuyển đổi năng lượng sạch, bao gồm cho các thành viên đang phát triển và các quốc gia kém phát triển nhất (LDC).
Phó Tổng Giám đốc Paugam phát biểu: “Chuyển đổi năng lượng sạch là một mục tiêu thiết yếu trên con đường phát triển bền vững của chúng ta. Các công cụ chính sách thương mại — như điều chỉnh thuế quan phù hợp với tham vọng khí hậu hoặc thống nhất các tiêu chuẩn để thúc đẩy nỗ lực giảm carbon — có thể đẩy nhanh quá trình chuyển đổi và đưa các nền kinh tế đang phát triển tham gia nhanh hơn vào chuỗi giá trị xanh.”
Phó Tổng Giám đốc Zhang cho biết: “Các nỗ lực toàn cầu để đạt được mức phát thải ròng bằng 0 đòi hỏi sự hợp tác mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế, và các thành viên đang phát triển đã nhận ra vai trò của chương trình Hỗ trợ Thương mại (Aid for Trade) trong việc giúp họ tận dụng các cơ hội từ quá trình chuyển đổi xanh.”
Sự kiện mang tên Hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch đã cung cấp cái nhìn sơ lược về một ấn phẩm sắp ra mắt của WTO về cách chương trình Hỗ trợ Thương mại có thể mở khóa các cơ hội trong lĩnh vực năng lượng sạch cho các thành viên đang phát triển và LDC. Ấn phẩm này sẽ được ra mắt tại sự kiện Đánh giá Toàn cầu về Hỗ trợ Thương mại 2024 sắp tới.
Ông Vishvanathan Subramaniam thuộc Đơn vị Hỗ trợ Thương mại của WTO đã nêu bật các cơ hội thương mại xuất hiện trong quá trình chuyển đổi năng lượng sạch. Ông chỉ ra các ví dụ về cách chương trình Hỗ trợ Thương mại có thể hỗ trợ các thành viên đang phát triển và LDC tận dụng những cơ hội này.
Ông Aik Hoe Lim, Giám đốc Ban Thương mại và Môi trường của WTO, lưu ý rằng quá trình chuyển đổi năng lượng sạch không chỉ là giải pháp quan trọng để chống biến đổi khí hậu mà còn giải quyết một số nguyên nhân gốc rễ của suy thoái đất, chủ đề được Liên Hợp Quốc nhấn mạnh nhân Ngày Môi trường Thế giới năm nay. Bà Ruosi Zhang thuộc Ban Thương mại Dịch vụ và Đầu tư của WTO đã điều phối sự kiện này.
Ý kiến từ các tổ chức khác
Các diễn giả từ các tổ chức khác đã làm nổi bật các cơ hội và khuyến nghị để tăng cường sự tham gia của các nền kinh tế đang phát triển vào chuỗi cung ứng năng lượng sạch.
Tiến sĩ Ajay Mathur, Tổng Giám đốc Liên minh Năng lượng Mặt trời Quốc tế, nhận xét rằng mặc dù lĩnh vực năng lượng mặt trời đã thu hút khoảng 500 tỷ USD đầu tư trong năm ngoái, châu Phi chỉ nhận được chưa đến 3% số tiền này. Ông nhấn mạnh rằng các bảo lãnh tài chính là yếu tố then chốt để thu hút đầu tư vào các khu vực ít được phục vụ.
Tiến sĩ Roberta Boscolo thuộc Tổ chức Khí tượng Thế giới đã trình bày một báo cáo về cách tiềm năng năng lượng tái tạo có thể thay đổi trên toàn cầu do các kiểu thời tiết biến đổi. Bà kết luận rằng các điều chỉnh thị trường nhằm khuyến khích đầu tư vào lưu trữ năng lượng và lưới điện là cần thiết để đối phó với sự biến động trong nguồn cung năng lượng.
Bà Cyn-Young Park từ Ngân hàng Phát triển Châu Á đã nêu ra những điểm yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu đối với các khoáng sản quan trọng. Bà đề xuất các khuyến nghị để “xanh hóa” và nâng cao đầu tư trong lĩnh vực này.
Ông Haoyan Xue từ Tổ chức Phát triển và Hợp tác Kết nối Năng lượng Toàn cầu đã tập trung vào việc phát triển kết nối năng lượng tại châu Phi.
4. Diễn đàn Trung Á về hội nhập kinh tế thông qua gia nhập và trở thành thành viên WTO kết thúc
Ngày 5 tháng 6 năm 2024
Các quan chức chính phủ và nhà đàm phán về gia nhập WTO từ năm quốc gia Trung Á và Azerbaijan đã tham dự Diễn đàn Chính sách Thương mại Trung Á tại Almaty, Kazakhstan, từ ngày 3 đến ngày 5 tháng 6 để thảo luận về chủ đề “hội nhập kinh tế thông qua gia nhập và trở thành thành viên WTO”. Sự kiện này được đồng tổ chức bởi WTO, Chính phủ Kazakhstan, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), và Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC).
Với bài phát biểu quan trọng của Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala, Diễn đàn đã tổ chức các thảo luận về các chủ đề như gia nhập và hậu gia nhập WTO, tạo thuận lợi thương mại và hành động ứng phó với biến đổi khí hậu.
Diễn đàn Chính sách Thương mại Trung Á lần thứ hai diễn ra tám năm sau lần tổ chức đầu tiên tại Ashgabat, Turkmenistan. Các đại diện từ Azerbaijan, Kazakhstan, Cộng hòa Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan đã thảo luận về những thách thức chính trong các cuộc đàm phán gia nhập WTO và chia sẻ kinh nghiệm trong các quy trình điều phối nội bộ.
Các nội dung thảo luận chính
Các phiên thảo luận cũng đề cập đến tiềm năng tạo thuận lợi thương mại trong khu vực và tác động của nó đối với khối lượng thương mại thông qua Hành lang Trung Á (mạng lưới các tuyến vận tải kéo dài từ Trung Quốc đến châu Âu qua Kazakhstan, Biển Caspian và Caucasus tới Thổ Nhĩ Kỳ), cũng như các công cụ chính sách thương mại có thể được sử dụng để đạt được các mục tiêu về khí hậu.
Tại phiên họp cấp cao với chủ đề “Trung Á trong Hệ thống Thương mại Đa phương: Trường hợp Gia nhập WTO”, Tổng Giám đốc Ngozi Okonjo-Iweala nhấn mạnh vai trò của khu vực trong hệ thống thương mại đa phương toàn cầu, nhấn mạnh rằng việc thực hiện Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại có thể thúc đẩy đáng kể chương trình nghị sự về kết nối bền vững của khu vực.
Các bài học và thành công
Các đại diện từ cả các thành viên WTO và các chính phủ đang đàm phán gia nhập đã chia sẻ kinh nghiệm về bài học rút ra từ quá trình gia nhập và lợi ích của việc trở thành thành viên WTO.
Bộ trưởng Thương mại và Hội nhập Kazakhstan, ông Arman Shakkaliyev, nhấn mạnh rằng 90% thương mại quốc tế của Kazakhstan diễn ra với các thành viên WTO, đồng thời khẳng định rằng “Kazakhstan tin tưởng mạnh mẽ rằng việc các quốc gia Trung Á và Azerbaijan gia nhập WTO sẽ củng cố hợp tác thương mại và kinh tế trong khu vực của chúng ta.”
Đại sứ Zhanar Aitzhan, cựu Trưởng đoàn đàm phán gia nhập WTO của Kazakhstan, lưu ý rằng việc gia nhập WTO đã giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Kazakhstan. Trước khi gia nhập WTO, 70% FDI tập trung vào các ngành khai thác, dầu khí. Tám năm sau khi gia nhập, 50% đầu tư hiện đang hướng đến các ngành không thuộc lĩnh vực khai thác.
Ông Timur Suleimenov, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Kazakhstan, người từng là Chủ tịch Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12 tại Geneva, cũng tái khẳng định cam kết của Kazakhstan đối với WTO.
Ông Ahliddin Nuriddinzoda, Thứ trưởng Bộ Phát triển Kinh tế và Thương mại Tajikistan, lưu ý rằng việc gia nhập WTO đã góp phần tích hợp quốc gia này vào nền kinh tế toàn cầu. Ông cho biết cuộc đánh giá chính sách thương mại được thực hiện vào năm 2021 đã giúp nhìn nhận các thành tựu kinh tế đạt được.
Bà Syiadat Ormonova, Trưởng Ban các vấn đề WTO tại Bộ Kinh tế và Thương mại Cộng hòa Kyrgyzstan, khẳng định rằng việc tuân thủ nguyên tắc đối xử tối huệ quốc (MFN) và đối xử quốc gia đã dẫn đến mở rộng địa lý thương mại. Bà cũng cho biết tự do hóa đã thúc đẩy sự phát triển của các dịch vụ viễn thông.
Tầm nhìn và chiến lược
Ông Azizbek Urunov, Trưởng đoàn đàm phán gia nhập WTO của Uzbekistan, nhấn mạnh rằng Chiến lược 2030 của Uzbekistan đã liệt kê gia nhập WTO là một ưu tiên. Các quy tắc thương mại đồng bộ và tiềm năng quá cảnh được cải thiện có thể giúp hàng hóa di chuyển qua châu Á dễ dàng hơn, đồng thời tăng năng suất thông qua việc tiếp cận các thị trường và chuỗi giá trị toàn cầu.
Ông Ylham Yarashov, Trưởng Ban Hợp tác với WTO tại Bộ Tài chính và Kinh tế Turkmenistan, gọi WTO là chất xúc tác cho sự chuyển đổi kinh tế. Ông thông báo về việc chuẩn bị nộp Bản ghi nhớ về Chế độ Ngoại thương (MFTR) của Turkmenistan lên WTO.
Bà Nazrin Mirzazada, Phó Trưởng Ban Tiêu chuẩn hóa, Quy định Kỹ thuật và Chứng nhận Azerbaijan, cho biết Azerbaijan đang theo đuổi việc gia nhập WTO nhằm đa dạng hóa nền kinh tế quốc gia, giảm sự phụ thuộc vào ngành dầu mỏ và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).
Hỗ trợ và sáng kiến
Các đại diện WTO, ADB, ITC, Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Hồi giáo, Ủy ban Kinh tế Liên Hợp Quốc về châu Âu (UNECE) và UNCTAD đã cập nhật các sáng kiến hỗ trợ hiện tại trong khu vực và các dự án sắp tới.
Bà Lyaziza Sabyrova, Trưởng Ban hợp tác khu vực và hội nhập tại ADB, cho biết mối quan hệ WTO-ADB đã được thúc đẩy với việc ký Biên bản ghi nhớ vào tháng 5 năm 2024. Bà hoan nghênh tiến trình gia nhập WTO được đẩy nhanh của ba thành viên CAREC còn lại.
Bà Daria Karman, đại diện ITC, ghi nhận rằng Trung Á là khu vực trọng điểm đối với ITC trong việc thúc đẩy thương mại nội vùng và quốc tế cũng như tạo điều kiện cải thiện môi trường kinh doanh.
Diễn đàn tiếp theo dự kiến sẽ diễn ra vào năm 2025.
BT
