Việc khai thác quá mức đã và đang là vấn đề nghiêm trọng xảy ra tại một số điểm du lịch nổi tiếng ở Việt Nam hiện nay.
Khai thác quá tải dẫn đến sự suy thoái tài nguyên thiên nhiên, gây ô nhiễm môi trường và làm mất đi giá trị văn hóa bản địa. Thực tế này đang xảy ra tại một số khu điểm du lịch nổi tiếng tại Việt Nam như Vịnh Hạ Long, Sapa.
Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh là một trong những điểm đang xảy ra tình trạng khai thác quá mức đầu tiên phải nhắc đến. Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới lần đầu tiên năm 1991, đến năm 1998 một lần nữa Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận với giá trị địa chất địa mạo. Cùng với danh hiệu Di sản thiên nhiên, Vịnh Hạ Long sở hữu vẻ đẹp kỳ quan với gần 2000 hòn đảo lớn nhỏ. Đó cũng là lý do đưa Vịnh Hạ Long trở thành một trong những điểm đến hút khách quốc tế nhất ở Việt Nam. Tuy nhiên, sự gia tăng quá mức số lượng khách du lịch dù mang lại nhiều lợi ích cho địa phương nhưng cũng đã gây ra nhiều vấn đề môi trường.
Năm 2023, Vịnh Hạ Long đón hơn 8,5 triệu lượt khách, doanh thu từ du lịch đạt gần 18.700 tỷ đồng. Thành tích đáng kể này kéo theo nhiều vấn đề về môi trường. Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh, mỗi ngày có khoảng 12-15 tấn rác thải phát sinh từ tàu du lịch và hoạt động sinh hoạt, trong đó phần lớn là rác thải nhựa. Một nghiên cứu của Viện Hải dương học Nha Trang chỉ ra rằng mật độ san hô tại Hạ Long đã giảm từ 60% (năm 2010) xuống còn 18% (năm 2020), do hoạt động neo đậu tàu và ô nhiễm dầu.
Sa Pa, Lào Cai là điểm đến nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên và văn hóa dân tộc thiểu số. Đây là một trong những điểm đến yêu thích của khách du lịch quốc tế khi đến Việt Nam. Tuy nhiên thực trạng gia tăng đột biến lượng khách đã vượt quá khả năng đáp ứng của hạ tầng và gây tổn hại môi trường tại Sapa là thực tế đã diễn biến hàng chục năm qua. Năm 2022, Sa Pa đón hơn 3,2 triệu lượt khách, tăng gần 30% so với năm 2019, trong khi dân số tại thị trấn này chỉ khoảng 62.000 người. Theo UBND huyện Sa Pa, số lượng cơ sở lưu trú tăng lên 1.000 cơ sở, nhưng nhiều nơi hoạt động tự phát, không đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh và an toàn. Tình trạng xả rác bừa bãi tại các điểm tham quan như đèo Ô Quy Hồ, bản Cát Cát, và núi Hàm Rồng trở nên nghiêm trọng. Mỗi ngày có tới 5 tấn rác được thu gom, nhưng chỉ khoảng 60% được xử lý đúng cách.
Phú Quốc, Kiên Giang được mệnh danh là “đảo ngọc”, nổi tiếng với bãi biển đẹp và hệ sinh thái phong phú. Tuy nhiên, sự bùng nổ về du lịch và phát triển bất động sản đang đe dọa nghiêm trọng môi trường tự nhiên. Năm 2022, Phú Quốc đón gần 7 triệu lượt khách, tăng hơn 50% so với năm 2018, trong đó khách quốc tế chiếm khoảng 15%. Theo thống kê từ UBND TP. Phú Quốc, mỗi ngày hòn đảo này phát sinh 180-200 tấn rác thải, nhưng chỉ có khoảng 50% được thu gom và xử lý. Các bãi rác tự phát đã ảnh hưởng đến môi trường biển và nguồn nước ngầm. Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu biển và hải đảo, diện tích rừng nguyên sinh tại Phú Quốc đã giảm hơn 15% từ năm 2015 đến 2022 để nhường chỗ cho các dự án du lịch và bất động sản.
Hội An, Quảng Nam là một trong những điểm đến văn hóa hấp dẫn nhất Việt Nam, nhưng cũng đang chịu áp lực lớn từ lượng khách tăng cao, đặc biệt là khách du lịch quốc tế. Năm 2019, Hội An đón hơn 5 triệu lượt khách, trong đó hơn 60% là khách quốc tế. Số lượng du khách quá đông đã khiến nhiều công trình di sản xuống cấp. Theo Sở Văn hóa và Thể thao Quảng Nam, hơn 30% công trình cổ tại Hội An cần được trùng tu khẩn cấp. Tình trạng thương mại hóa và phát triển du lịch ồ ạt đã làm mai một một phần văn hóa bản địa, đặc biệt tại các làng nghề truyền thống.
Tình trạng khai thác quá tải tại các điểm du lịch như Vịnh Hạ Long, Sa Pa, Phú Quốc và Hội An không chỉ làm suy giảm tài nguyên tự nhiên và văn hóa, mà còn ảnh hưởng đến trải nghiệm của du khách và sự phát triển bền vững của ngành du lịch. Để giải quyết vấn đề này, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Quy hoạch bền vững, giáo dục ý thức bảo vệ tài nguyên và áp dụng các công cụ quản lý hiện đại sẽ là chìa khóa để giảm thiểu tác động của khai thác quá mức, đồng thời đảm bảo lợi ích lâu dài cho ngành du lịch Việt Nam.
NLH
