Du lịch chăm sóc sức khỏe, hay còn gọi là Wellness Tourism là một loại hình du lịch đã phát triển nhiều năm và hiện nay đạt quy mô tăng trưởng lớn trên toàn cầu
Du lịch chăm sóc sức khỏe, hay còn gọi là Wellness Tourism, là loại hình du lịch tập trung vào việc cải thiện sức khỏe thể chất, tinh thần, và tinh thần thông qua các trải nghiệm như spa, yoga, thiền định, tắm khoáng nóng, thực dưỡng và các liệu pháp thiên nhiên. Loại hình này không chỉ đáp ứng nhu cầu nghỉ dưỡng mà còn hướng đến việc xây dựng lối sống lành mạnh và cân bằng cho du khách.
Những loại hình du lịch chăm sóc sức khỏe gồm shăm sóc sức khỏe chủ động với các hoạt động như yoga, thiền, thể thao, và dinh dưỡng. Chăm sóc sức khỏe thụ động là sử dụng các liệu pháp spa, tắm khoáng nóng, và trị liệu.
Số liệu doanh thu và tăng trưởng toàn cầu
Wellness Tourism hiện là một trong những phân khúc phát triển nhanh nhất của ngành du lịch toàn cầu, với tốc độ tăng trưởng vượt xa các loại hình du lịch khác. Theo báo cáo từ Global Wellness Institute (GWI), quy mô toàn cầu năm 2022 của du lịch chăm sóc sức khỏe đạt 815 tỷ USD, chiếm khoảng 6-7% tổng doanh thu ngành du lịch toàn cầu. Dự báo mức tăng trưởng của loại hình này sẽ đạt tốc độ 7.5% mỗi năm, dự kiến đạt 1.127 tỷ USD vào năm 2027.
Các thị trường hàng đầu thế giới hiện nay gồm Châu Âu, Mỹ, một số quốc gia Châu Á. Trong đó, Mỹ đứng đầu với doanh thu 230 tỷ USD (28% thị phần toàn cầu). Châu Âu đóng góp 216 tỷ USD, đặc biệt nổi bật với các điểm du lịch tại Đức, Thụy Sĩ, và Áo. Châu Á – Thái Bình Dương tăng trưởng mạnh nhất với doanh thu khoảng 258 tỷ USD, dẫn đầu là Thái Lan, Ấn Độ, và Nhật Bản.
Phân khúc khách hàng của loại hình này, khách quốc tế chiếm 35% doanh thu, với mức chi tiêu trung bình cao hơn 50% so với khách du lịch thông thường. Khách nội địa chiếm 65% doanh thu, tập trung vào các khu nghỉ dưỡng và trung tâm chăm sóc sức khỏe.
Lợi ích của du lịch chăm sóc sức khỏe
Đối với du khách, du lịch chăm sóc sức khỏe cải thiện sức khỏe toàn diện bởi nó giúp giảm căng thẳng, tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện giấc ngủ và sức khỏe tinh thần. Mang đến những trải nghiệm độc đáo cho du khách với các liệu pháp thiên nhiên, nghỉ dưỡng tại các khu vực yên tĩnh và trong lành.
Đối với ngành du lịch, du lịch chăm sóc sức khỏe mang lại nguồn thu cao. Bởi du khách wellness chi tiêu trung bình gấp 1,5 lần so với du khách thông thường. Tăng tính bền vững của ngành với các hoạt động chăm sóc sức khỏe thường thân thiện với môi trường và không gây quá tải cho điểm đến. Thúc đẩy du lịch ngoài mùa bởi Wellness Tourism không phụ thuộc vào mùa cao điểm, giúp giảm tình trạng quá tải và kéo dài thời gian lưu trú.
Đối với kinh tế và cộng đồng địa phương, việc phát triển du lịch tạo ra nhiều việc làm trong các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, nhà hàng khách sạn, và dịch vụ du lịch. Bảo tồn văn hóa và môi trường khi loại hình này luôn khuyến khích sử dụng các phương pháp trị liệu truyền thống và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
Các điểm đến nổi bật trên thế giới về du lịch chăm sóc sức khỏe
Thái Lan – Thiên đường chăm sóc sức khỏe. Thái Lan thu về hơn 12 tỷ USD mỗi năm từ wellness tourism. Sản phẩm nổi bật gồm có spa truyền thống Thái, yoga, và các khóa detox tại Chiang Mai, Phuket. Chiến lược phát triển của Thái Lan tận dụng nền y học cổ truyền và hạ tầng du lịch nghỉ dưỡng cao cấp.
Ấn Độ – Cái nôi của yoga và Ayurveda. Doanh thu từ sản phẩm du lịch chăm sóc sức khỏe của Ấn Độ đạt hơn 6 tỷ USD mỗi năm. Sản phẩm nổi bật gồm liệu pháp Ayurveda, yoga, và thiền tại Kerala, Rishikesh. Chiến lược xây dựng hình ảnh là trung tâm chăm sóc sức khỏe tinh thần toàn cầu.
Châu Âu – Trung tâm trị liệu suối khoáng. Trong đó. Đức và Áo nổi tiếng với các khu tắm khoáng và liệu pháp spa tại Baden-Baden, Salzburg. Thụy Sĩ phát triển các trung tâm chăm sóc sức khỏe cao cấp tại dãy Alps. Doanh thu từ khu vực này đạt doanh thu khoảng 40 tỷ USD mỗi năm từ wellness tourism.
Mỹ và Canada – Wellness kết hợp hiện đại. Sản phẩm nổi bật là các trung tâm detox, chăm sóc sức khỏe toàn diện tại California, Colorado. Mỹ dẫn đầu với hơn 230 tỷ USD doanh thu từ wellness tourism.
Nhật Bản- Liệu pháp onsen và thực dưỡng. Sản phẩm nổi bật: Onsen (tắm suối nước nóng) và chế độ ăn thực dưỡng truyền thống. Chiến lược phát triển của Nhật Bản được kết hợp giữa văn hóa truyền thống và dịch vụ hiện đại để thu hút khách quốc tế.
Tiềm năng phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam
Lợi thế cạnh tranh của Việt Nam
Việt Nam có nhiều suối khoáng nóng nổi tiếng như Quang Hanh (Quảng Ninh), Kim Bôi (Hòa Bình), Bình Châu (Bà Rịa – Vũng Tàu), với tiềm năng phát triển thành các khu nghỉ dưỡng chăm sóc sức khỏe toàn diện. Văn hóa trị liệu truyền thống với nền y học cổ truyền, thảo dược, và các liệu pháp thiên nhiên là thế mạnh của Việt Nam. Khí hậu đa dạng với nhiều vùng khí hậu lý tưởng như Đà Lạt, Sa Pa, và các bãi biển như Nha Trang, Phú Quốc. Các điểm đến như núi rừng Tây Bắc, cao nguyên Lâm Đồng, và đồng bằng sông Cửu Long phù hợp cho các hoạt động thiền, yoga, và tĩnh tâm.
Truyền thống trị liệu lâu đời, Việt Nam có nền y học cổ truyền phong phú, nổi bật với các phương pháp chữa bệnh bằng thảo dược, xoa bóp bấm huyệt, châm cứu, và thực dưỡng. Các liệu pháp này có thể kết hợp vào sản phẩm du lịch để tạo điểm nhấn độc đáo. Ẩm thực Việt Nam nổi tiếng với nguyên liệu tự nhiên, giàu dinh dưỡng, và tốt cho sức khỏe, phù hợp để xây dựng thực đơn thực dưỡng tại các khu nghỉ dưỡng
Chi phí dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam thấp hơn 30-50% so với các nước trong khu vực. Bên cạnh đó Việt Nam lại có vị trí địa lý thuận lợi cho việc đi lại giữa các quốc gia.
Thực trạng thị trường du lịch chăm sóc sức khỏe của Việt Nam
Tuy đã phát triển nhưng quy mô thị trường của Việt Nam còn khiêm tốn, Việt Nam hiện mới chỉ đón khoảng 500.000 khách wellness quốc tế mỗi năm, chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng số khách quốc tế.
Các khu nghỉ dưỡng như Amanoi (Ninh Thuận), Alba Wellness Resort (Huế) đã khai thác tốt loại hình này nhưng chưa có chiến lược tổng thể trên toàn quốc.
Tiềm năng tăng trưởng
Tại thị trường Đông Nam Á, Việt Nam có thể cạnh tranh với Thái Lan và Indonesia nhờ vào nguồn tài nguyên và văn hóa đa dạng. Việt Nam sở hữu nhiều resort và các khu nghỉ dưỡng chất lượng cao có thể phát triển như khu vực như Nha Trang, Đà Nẵng, Sa Pa để phát triển sản phẩm wellness toàn diện.
Các dự án nổi bật
Alba Wellness Valley (Huế): Cung cấp dịch vụ suối khoáng nóng kết hợp spa, yoga, và thiền, thu hút cả khách quốc tế và nội địa.
Fusion Resort (Phú Quốc, Nha Trang): Kết hợp nghỉ dưỡng cao cấp với các liệu pháp trị liệu toàn diện.
Một số địa phương như Quảng Ninh đã khai thác tốt suối khoáng nóng Quang Hanh và hợp tác với các thương hiệu quốc tế như Yoko Onsen.
Hạn chế và thách thức
Đầu tiền phải kể đến việc thiếu quy hoạch tổng thể. Hiện nay ngành du lịch chưa có chiến lược phát triển du lịch chăm sóc sức khỏe đồng bộ trên cả nước. Các sản phẩm wellness hiện nay chủ yếu tập trung ở một số khu vực, chưa đa dạng và chưa đạt chuẩn quốc tế.
Chất lượng dịch vụ chưa đồng đều, nhiều cơ sở chưa đáp ứng được nhu cầu của khách quốc tế về cơ sở vật chất và trình độ nhân lực
Chưa xây dựng được thương hiệu quốc gia, Việt Nam chưa xây dựng được hình ảnh mạnh mẽ như Thái Lan hay Ấn Độ trong lĩnh vực wellness tourism.
Bài học từ thế giới cho Việt Nam
Đầu tư cơ sở hạ tầng, học từ Thái Lan về việc phát triển các khu nghỉ dưỡng cao cấp kết hợp liệu pháp thiên nhiên và dịch vụ y tế. Nâng cấp các khu vực suối khoáng nóng tại miền Bắc và miền Trung.
Xây dựng thương hiệu quốc gia, tham khảo từ Ấn Độ để quảng bá Việt Nam là điểm đến chăm sóc sức khỏe kết hợp văn hóa trị liệu truyền thống. Xây dựng hình ảnh Việt Nam là trung tâm y học cổ truyền và liệu pháp thiên nhiên.
Đào tạo nhân lực học từ Nhật Bản việc đào tạo đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, am hiểu văn hóa và kỹ thuật trị liệu. Phát triển các khóa đào tạo spa và trị liệu tại các trung tâm y tế địa phương.
Quảng bá và hợp tác quốc tế học từ Mỹ tăng cường quảng bá trên các nền tảng số và hợp tác với các tổ chức y tế quốc tế. Kết nối với các công ty du lịch và bảo hiểm quốc tế để thu hút khách hàng.
Du lịch chăm sóc sức khỏe không chỉ mang lại nguồn doanh thu lớn mà còn góp phần nâng cao chất lượng du lịch bền vững. Với những tiềm năng sẵn có, Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước, đầu tư bài bản vào cơ sở hạ tầng, xây dựng thương hiệu, và khai thác hiệu quả tài nguyên thiên nhiên để đưa wellness tourism trở thành mũi nhọn kinh tế trong tương lai.
Gợi ý giải phát phát triển thị trường du lịch chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam
Xây dựng chiến lược phát triển tổng thể: Quy hoạch các vùng du lịch chăm sóc sức khỏe, theo đó Miền Bắ cầ tập trung vào suối khoáng nóng (Quang Hanh, Kim Bôi) và trị liệu y học cổ truyền. Miền Trung kết hợp nghỉ dưỡng biển và chăm sóc sức khỏe tại Huế, Đà Nẵng, Nha Trang. Miền Nam phát triển các khu spa và liệu pháp bùn khoáng tại Bình Châu, Phú Quốc.
Đưa wellness tourism vào chiến lược phát triển du lịch quốc gia: Xác định du lịch chăm sóc sức khỏe là một trong những sản phẩm chủ lực để thu hút khách quốc tế.
Nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ với việc tập trung thát triển các sản phẩm đặc trưng kết hợp y học cổ truyền Việt Nam vào các liệu pháp trị liệu. Thiết kế các gói nghỉ dưỡng kết hợp yoga, thiền, và thực dưỡng.
Đầu tư cơ sở hạ tầng, xây dựng các khu nghỉ dưỡng đạt chuẩn quốc tế với dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện. Tận dụng công nghệ để phát triển các ứng dụng hỗ trợ khách hàng (ví dụ: theo dõi sức khỏe, đặt dịch vụ)
Đa dạng hóa đối tượng khách hàng bằng cách thiết kế các sản phẩm phù hợp với từng đối tượng: khách cao tuổi, gia đình, người trẻ.
Đào tạo và nâng cao chất lượng nhân lực, xây dựng các chương trình đào tạo chuyên biệt về spa, trị liệu, và chăm sóc sức khỏe tại các trường du lịch. Hợp tác với các chuyên gia quốc tế để nâng cao trình độ nhân lực.
Phát triển đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp, hướng dẫn viên cần hiểu biết sâu về các liệu pháp trị liệu và văn hóa địa phương thì thị trường này mới phát triển tốt, bởi hướng dẫn viên là cầu nối đưa sản phẩm tới khách du lịch.
Quảng bá và xây dựng thương hiệu, xây dựng thương hiệu quốc gia, định vị Việt Nam là điểm đến chăm sóc sức khỏe kết hợp văn hóa trị liệu truyền thống.
Chiến lược marketing, sử dụng các nền tảng số, mạng xã hội, và hợp tác với các công ty lữ hành quốc tế để quảng bá. Tổ chức các sự kiện, hội nghị quốc tế về wellness tourism tại Việt Nam.
Thu hút đầu tư và hợp tác quốc tế, hợp tác với các thương hiệu quốc tế, mời gọi các thương hiệu lớn như Aman, Six Senses, hoặc Banyan Tree đầu tư vào Việt Nam. Liên kết với các hãng bảo hiểm sức khỏe quốc tế để đưa khách hàng đến Việt Nam. Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư vào cơ sở hạ tầng và sản phẩm du lịch chăm sóc sức khỏe.
Dự báo tiềm năng tăng trưởng tại thị trường Việt Nam
Nếu được đầu tư bài bản, du lịch chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam có thể đạt doanh thu 5-7 tỷ USD/năm vào năm 2030, tương đương 8-10% tổng doanh thu ngành du lịch. Du lịch chăm sóc sức khỏe là một trong những loại hình phát triển nhất thế giới vì vậy nếu có thể phát triển sản phẩm này, Wellness tourism không chỉ mang lại nguồn thu cao mà còn giúp Việt Nam xây dựng hình ảnh bền vững, thân thiện, và an toàn trong mắt du khách quốc tế.
Du lịch chăm sóc sức khỏe là một trong những xu hướng phát triển bền vững và đầy tiềm năng tại Việt Nam. Với lợi thế tài nguyên thiên nhiên, văn hóa truyền thống, và vị trí địa lý chiến lược, Việt Nam có cơ hội lớn để trở thành điểm đến wellness hàng đầu khu vực. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần có sự đầu tư bài bản, chiến lược quy hoạch hợp lý, và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước tránh những rủi ro không đáng có trong quá trình phát triển.
NLH
