Du lịch ảo đang nổi lên như một xu hướng mới mẻ, tận dụng công nghệ để tạo ra những trải nghiệm du lịch độc đáo và linh hoạt. Đây không chỉ là một giải pháp thay thế cho các chuyến đi truyền thống mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế bền vững.
Du lịch ảo, nói đầy đủ hơn là du lịch thực tế ảo đang là một xu hướng nổi lên trong ngành du lịch kể từ đại dịch COVID 19. Du lịch thực tế ảo ra đời dựa trên nền tảng công nghệ thực tế ảo (Virtual Reality), là hình thức khám phá các điểm đến, văn hóa, di sản thông qua công nghệ. Bước đầu phát triển được coi như giải pháp tình thế khi ngành du lịch thế giới phải đóng cửa, tạm dừng hoạt động. Bên cạnh đó là xu hướng phát triển chung của công nghệ tác động tới hoạt đông của hầu hết lĩnh vực, ngành nghề, từ đó nhiều ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực du lịch cũng xuất hiện. Tuy nhiên đến nay, du lịch ảo không chỉ còn là giải pháp tình thế hay công cụ hỗ trợ mà trở thành xu hướng có triển vọng phát triển của ngành du lịch toàn cầu.
Tổng quan về du lịch ảo trên thế giới
Khái niệm và hoàn cảnh ra đời
Du lịch ảo (Virtual Tourism) là hình thức khám phá các địa điểm, văn hóa, hoặc di sản thông qua công nghệ như thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), và các nền tảng kỹ thuật số. Khách du lịch không cần di chuyển thực tế nhưng vẫn có thể trải nghiệm sống động các điểm đến từ bất kỳ đâu.
Trước đại dịch COVID-19, hoạt đông du lịch ảo được phát triển như một giải pháp hỗ trợ quảng bá du lịch. Khi đại dịch COVID-19 diễn ra, nhu cầu về du lịch ảo tăng mạnh khi các hạn chế đi lại khiến người dân tìm kiếm giải pháp thay thế. Giai đoạn sau COVID, các công ty công nghệ tiếp tục nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ tiên tiến hơn vào ngành du lịch. Với sự phát triển của VR, AR, 5G, và trí tuệ nhân tạo (AI) đã giúp cải thiện chất lượng trải nghiệm và tăng tính phổ biến của du lịch ảo.
Điểm nổi bật của du lịch ảo
Bước đầu của du lịch thực tế ảo đó chính là công việc số hóa không gian thực, thông qua những thiết bị chuyên dụng, có thể scan tất cả các không gian từ khu du lịch, bảo tàng, khách sạn, resort, điểm vui chơi giải trí,… Với độ chính xác của tất cả vật thể, môi trường thu thập được lên đến 100% so với không gian thực tế (sai số 1%). Du lịch thực tế ảo không bị giới hạn bởi thời gian, tài chính hay khoảng cách địa lý vì thế có thể dễ dàng tiếp cận. Du lịch thực tế ảo hạn chế tác động đến môi trường, góp phần tích cực trong bảo tồn di sản vì thế có tính năng bảo tồn giá trị văn hóa, tài nguyên cao. Du lịch ảo cũng phù hợp với người cao tuổi, người khuyết tật, hoặc những ai không thể đi du lịch truyền thống.
Thị trường du lịch ảo toàn cầu
Quy mô và tăng trưởng
Theo báo cáo của Allied Market Research, thị trường du lịch ảo đạt giá trị 5,2 tỷ USD vào năm 2022 và dự kiến tăng trưởng với tốc độ CAGR 30% từ 2023 đến 2030. Các khu vực dẫn đầu về thị trường du lịch thực tế ảo hiện nay là Bắc Mỹ và châu Âu hiện là hai thị trường lớn nhất. Tuy nhiên châu Á – Thái Bình Dương đang nổi lên như một khu vực tiềm năng nhờ sự phát triển của công nghệ và dân số trẻ yêu thích trải nghiệm số hóa.
Ứng dụng thực tế hiện nay trên thế giới
Nhiều quốc gia đã ứng dụng du lịch thực tế ảo trong ngành du lịch, đặc biệt tại cá bảo tàng lớn và cac điểm đến di sản văn hóa. Ví dụ như Bảo tàng Louvre (Pháp) hay Smithsonian (Mỹ) đã triển khai các tour tham quan ảo. Các di sản như Machu Picchu (Peru) và Kim tự tháp Giza (Ai Cập) được tái hiện qua công nghệ VR/AR, giúp khách du lịch khám phá mà không làm tổn hại đến địa điểm thật.
Bên cạnh đó, du lịch ảo còn được áp dụng như một hình thức quản bá, trải nghiệm trước khi đi cho khách du lịch. Các nền tảng như Google Arts & Culture hoặc YouVisit cung cấp tour ảo miễn phí để quảng bá điểm đến thực tế. Giải pháp này tăng sức hấp dẫn và giúp khách tham quan có những kiến thức cơ bản cần về điểm đến họ lựa chọn.
Các công ty và nền tảng tiên phong trong việc phát triển du lịch ảo trên thế giới
Có thể kể đến các tập đoàn và doanh nghiệp đã mạnh dạn đầu tư vào công nghệ, đóng góp tích cực vào thị trường du lịch ảo trên thế giới như Google Arts & Culture, Oculus (Meta), AirPano…Trong đó, Google Arts & Culture cung cấp hàng nghìn tour tham quan ảo đến các bảo tàng, di sản và địa danh nổi tiếng. Oculus thuộc tập đoàn Meta, đã phát triển các ứng dụng VR giúp người dùng khám phá thế giới ngay tại nhà. AirPano tậ trung vào việc tạo nội dung VR chất lượng cao về các điểm đến tự nhiên và thành phố lớn.
Riêng Google Arts & Culture thu hút khoảng gần 500 triệu lượt xem từ hơn 66 triệu người dùng trên thế giới với khoảng 2.000 đối tác toàn cầu đến từ hơn 80 nước. Nền tảng này giới thiệu hơn 11.500 bộ ảnh triển lãm cùng hơn 6 triệu cổ vật tạo ra hơn 10.000 chuyến tham qua thú vị cho người dùng.
Tiềm năng phát triển của du lịch ảo của ngành du lịch
Trong kỷ nguyên số, khi mọi lĩnh vực, hoạt động và ngành nghề đều chịu tác động bởi công nghệ thì du lịch cũng không nằm ngoài xu thế này. Thế hệ trẻ, đặc biệt là Gen Z và Millennials, yêu thích các trải nghiệm số hóa, mở ra thị trường lớn cho du lịch ảo. Bên cạnh đó, công nghệ cũng khiến cho việc sử dụng các thiết bị điện tử trở thành thói quen đối với người dân do vậy việc tiếp cận du lịch ảo còn là việc khó hay quá xa lạ.
Thêm vào đó, du lịch ảo còn đóng góp cho việc giáo dục, không chỉ dừng mục đích giải trí mà còn trở thành công cụ giáo dục hiệu quả, giúp học sinh và sinh viên tiếp cận kiến thức về văn hóa, lịch sử và địa lý.
Việc phát triển du lịch ảo cũng đóng góp tích cực vào việc bảo tồn và phát triển bền vững bởi hoạt động này làm giảm áp lực đến các điểm đến. Nhiều di sản như Venice, tháp Effiel, Kim Tự Tháp hay Vạn Lý Trường Thành đang bị quá tải khách du lịch. Những di sản thế giới này đã trải qua hàng trăm thậm chí hàng nghìn năm chịu tác động của khi hậu, thời tiết, lại thêm áp lực gia tăng từ khách du lịch khiến di sản bị xuống cấp. Việc triển khai du lịch ảo giúp phân tán lượng khách và giảm tác động tiêu cực đến di sản nói chung.
Du lịch ảo cũng giúp tiết kiệm chi phí bảo tồn, trùng tu bằng cách số hóa, các di sản có thể được “bảo tồn kỹ thuật số”, giảm nhu cầu bảo trì vật lý định kỳ và thường xuyên.
Các công nghệ hỗ trợ cho việc phát triển du lịch thực tế ảo như VR/AR đang ngày càng được nâng cao và cải tiến, tạo ra các trải nghiệm chân thực, từ việc tham quan 3D đến khám phá không gian ảo. Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo AI và dữ liệu lớn đóng góp nguồn dữ liệu khổng lồ giúp cá nhân hóa trải nghiệm du lịch ảo dựa trên sở thích và hành vi của khách hàng. Ngoai ra sự phát triển hạ tầng internet tại hầu hết các quốc gia trên thế giới cũng đóng góp tích cực vào việc phát triển thị trường du lịch ảo khi hạ tầng có thể đảm bảo kết nối nhanh và ổn định, tăng tính tương tác trong thời gian thực.
Triển vọng kinh tế từ du lịch ảo
Theo tính toán trung bình một tour du lịch ảo thường có giá từ 10 – 50 USD, mang lại nguồn thu lớn cho các tổ chức và doanh nghiệp, Cùng với đó các công ty có thể cung cấp dịch vụ bổ sung và bán sản phẩm như bán tài liệu học tập, quà lưu niệm số hóa, hoặc các khóa học liên quan đến điểm tham quan.
Du lịch ảo còn mở ra cơ hội hợp tác với các thương hiệu lớn, tạo thêm nguồn thu từ quảng cáo và tài trợ cho điểm đến.
Chi phí đầu tư ban đầu cho việc phát triển du lịch ảo bao gồm thiết bị VR, phần mềm và phát triển nội dung tuy nhiên các nội dung này có thể sử dụng nhiều lần và liên tục mà không đòi hỏi chi phí phát sinh. Ngoài ra các nội dung này còn có khả năng mở rộng, không bị giới hạn về không gian, thời gian quy mô hoặc vị trí địa lý hay tác động từ các yếu tố vật lý khác, giúp các doanh nghiệp tiếp cận lượng khách hàng toàn cầu. Điều này có thể nhìn thấy từ hoạt động kinh doanh của bảo tàng Louvre (Pháp). Năm 2020, tour tham quan ảo tại bảo tàng đã thu hút hơn 10 triệu lượt truy cập, tạo doanh thu lớn từ việc bán vé tour và các dịch vụ đi kèm. Google Expeditions – một nền tảng học tập số hóa kết hợp du lịch ảo, giúp các trường học tiếp cận với các điểm đến quốc tế mà không cần chi phí đi lại.
Nhiều quốc gia tại Châu Á đã và đang hướng đến việt phát triển thị trường du lịch ảo. Theo đó, Tổng cục Du lịch Thái Lan (TAT) đang bàn thảo các dự án, trong đó có “Metaverse Phuket City” tập trung vào du lịch và chăm sóc sức khỏe, hay “Amazing Thailand” đều hướng đến phát triển du lịch thực tế ảo. Tại Hàn Quốc, “Metaverse Seoul” được triển khai cuối năm 2022, mang đến không gian du lịch ảo tại các điểm đến như: quảng trường Gwanghwamun, cung điện Deoksu, chợ Namdaemun và những trải nghiệm bất ngờ tại lễ hội đèn lồng Seoul. Tại Ai Cập cũng vừa ra mắt thành phố ảo “Metatut”, nơi du khách trải nghiệm hành trình xuyên thời gian và không gian, tìm hiểu về lịch sử Ai Cập, giải trí và tương tác với những người khác trong không gian ảo. Hiện “Metatut” đã ra mắt 4 không gian: thung lũng của các vị vua, phòng mặt trời, cung điện Akhenaton và phòng giai điệu kỳ diệu.
Tại Việt Nam, thực tế ảo trong ngành Du lịch vẫn đang ở giai đoạn đầu. Một số địa điểm du lịch tại Việt Nam đã áp dụng công nghệ VR để mang đến trải nghiệm mới. Cụ thể, khu du lịch Hạ Long Wonder Park ở Quảng Ninh đã mở một phòng trò chơi VR, cho phép du khách khám phá vẻ đẹp Vịnh Hạ Long và các địa danh nổi tiếng của Việt Nam. Tại Ðà Nẵng, Quảng Nam, Phú Quốc (Kiên Giang)… du khách có thể tham gia du lịch thực tế ảo ở một địa điểm. Cụ thể như “Mỹ Sơn Metaverse” (Quảng Nam); hay JW Marriott Phu Quoc Emerald Bay có phòng thực tế ảo được trang bị công nghệ tiên tiến
Thách thức và hạn chế của việc phát triển thị trường du lịch ảo
Mặc dù có nhiều triển vọng phát triển, song cũng như nhiều loại hình du lịch khác, du lịch ảo cũng đối mặt với những thách thức nhất định. Đầu tiên đó là yêu cầu đầu tư lớn. Chi phí công nghệ để đầu tư các thiết bị ban đầu như VR/AR và hạ tầng công nghệ đòi hỏi ngân sách cao. Tiếp đó là việc phát triển nội dung, các nội dung tạo ra phải đảm bảo chất lượng do vậy cũng cần đội ngũ chuyên môn cao đảm trách công việc này. Thách thức phải kể đến tiếp đó là mặc dù hạ tầng internet đang phát triển mạnh nhưng không phải phát triển trên toàn thế giới, nhiều quốc gia hạ tầng kỹ thuật và công nghệ còn hạn chế. Thêm vào đó không phải tất cả người tiêu dùng đều sở hữu thiết bị VR hoặc có khả năng sử dụng công nghệ này.
Những khách du lịch truyền thống không chấp nhận du lịch ảo bởi nó thiếu tính tương tác thực tế. Du lịch ảo không thể thay thế hoàn toàn trải nghiệm thực tế như tương tác với con người, thưởng thức ẩm thực, hoặc cảm nhận hương vị thiên nhiên. Do vây, du lịch ảo cần được phát triển song song với du lịch thực tế bởi khả năng mở rộng phân khúc khách hàng, nhất là với những đối tượng bị hạn chế khi tiếp cận du lịch theo cách truyền thống như người khuyết tật, người cao tuổi, người bị hạn chế về sức khỏe, thu nhập thấp.
Du lịch ảo không chỉ là xu hướng nhất thời mà còn là cơ hội phát triển lâu dài cho ngành du lịch toàn cầu. Với tiềm năng tạo ra lợi nhuận lớn và khả năng bảo tồn di sản, loại hình này sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ.
Tại Việt Nam, việc tận dụng du lịch ảo không chỉ giúp khai thác hiệu quả tài nguyên sẵn có mà còn nâng cao vị thế của đất nước trên bản đồ du lịch quốc tế. Việt Nam có nhiều di sản văn hóa và thiên nhiên nổi tiếng như Vịnh Hạ Long, phố cổ Hội An, và hệ thống hang động Phong Nha – Kẻ Bàng. Đây là nguồn tài nguyên lý tưởng để phát triển du lịch ảo, đóng góp vào sự tăng trưởng của ngành du lịch, đồng thời quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và tài nguyên văn hóa sẽ là chìa khóa thành công trong tương lai./.
NLH
